Czy szef ma płeć, czyli różnice w sposobie zarządzania przez mężczyzn i kobiety

Dawno, dawno temu za siedmioma górami i siedmioma lasami żyła sobie księżniczka, która zapragnęła zostać rycerzem. Gdy powiedziała o tym swojemu ojcu, królowi, ten roześmiał się i rzekł:

- Kochanie, księżniczki nie mogą być rycerzami.

- Ale dlaczego tato? – dopytywała się dziewczynka.

- To zajęcie wyłącznie dla mężczyzn. Kobiety są zbyt delikatne, żeby znosić niewygody, zbyt słabe, by walczyć, oraz zbyt piękne, by ukrywać swe wdzięki pod taką kupą żelastwa.

Pogląd, że kobiety nie mogą wykonywać niektórych zawodów, które przez długi czas zarezerwowane były tylko dla mężczyzn, dziś już można włożyć między bajki. Kobiety zajmują kierownicze stanowiska, stoją na czele firm, skutecznie radzą sobie w sytuacjach kryzysowych. O ile ten fakt w większości nie budzi już wątpliwości, to zdarza się jeszcze słyszeć pytania o skuteczność kobiet w zarządzaniu lub ewentualne różnice między męskim, a żeńskim stylem zarządzania. Jak jest naprawdę?

W 2011 r. Jack Zenger i Joseph Folkman przeprowadzili badania na temat efektywności oraz poziomu wybranych kompetencji liderskich wśród kobiet i mężczyzn. Ocenie poddanych zostało 7280 liderów na różnych szczeblach w organizacji w zakresie 16 kompetencji. Wyniki pokazały przewagę kobiet w 15 obszarach, z czego w 12 obszarach ta przewaga była wyraźnie zarysowana (patrz: wyniki w tabeli). Co ciekawe, w dwóch przypadkach, w których kobiety zostały ocenione wyżej: inicjatywa i nastawienie na cel, cechy te były tradycyjnie przypisywane mężczyznom. Mężczyźni zaś zostali ocenieni wyżej niż kobiety w przypadku umiejętności przyjmowania perspektywy strategicznej¹.

Skąd zatem bierze się stereotypowe postrzeganie, że bycie szefem to raczej męska rzecz? Często wiąże się to z myśleniem w stylu: „Skoro więcej mężczyzn niż kobiet zajmuje wysokie stanowiska kierownicze, to znaczy, że jest coś, co kobiety robią nie tak i powinny kopiować zachowania mężczyzn, jeśli chcą się dostać na szczyt”. Takie myślenie to niestety droga donikąd, ponieważ fakt, że na wysokich stanowiskach kierowniczych jest tak mało kobiet nie wynika z tego, że mają zbyt małe kompetencje czy nie posiadają niezbędnych cech liderskich, by odnieść sukces, a raczej z tego, że kobiety same bardziej wątpią w swoje kompetencje niż mężczyźni.

Z badania, które ukazało się w lutym 2020 r. w „The Economic Journal”² wynika, że pewność siebie jest jednym z fundamentalnych czynników decydujących o wyborze bardziej ambitnych stanowisk, jak np. te menedżerskie, a tej kobietom w większości przypadków brakuje. Pewność siebie to cecha, która jest niezbędna, aby odnieść sukces w negocjacjach, współzawodniczyć albo wytrzymać presję związaną z podejmowaniem niepopularnych decyzji, narażając się na krytykę lub nawet wrogość ze strony innych. Wszystkie trzy umiejętności wiążą się nierozerwalnie z byciem liderem, natomiast brak pewności, że się te cechy ma, może skutecznie powstrzymać przed ubieganiem się o tę rolę.

Jaki wniosek z tego wypływa? Skoro badania nie potwierdzają znaczących różnic w kompetencjach liderskich między kobietami, a mężczyznami, zaś przewaga mężczyzn na wysokich kierowniczych stanowiskach nie wynika z nieudolności kobiet, to trudno jest jednoznacznie stwierdzić, kto ma większą szansę na bycie lepszym liderem. Przy odpowiednim podejściu, gotowości do rozwijania określonych umiejętności i konsekwencji liderem może zostać praktycznie każdy.